eHalal အနောက်ဘက်ကမ်း
🇲🇾 မလေးရှားမှ မဟာသီယာသည် ဘုရှ်နှင့် ဘလဲကို အုပ်စိုးခဲ့သည်။
မဟာသီယာ မိုဟာမက်၊ ခေတ်သစ် မလေးရှားနိုင်ငံ တည်ထောင်သူဖခင်နှင့် အလယ်အလတ်အစ္စလမ်ဘာသာ၏ စတိုင်လ်ကျသော ချန်ပီယံဖြစ်သူ ဘုရှ်အစိုးရသည် အပြစ်မဲ့အရပ်သားများကို အကြမ်းဖက်သည့် “လူဆိုးအစိုးရ” အဖြစ် ယမန်နေ့က ရှုတ်ချခဲ့သည်။ “သက်သေပြပြီး လိမ်ညာသူ” လို့ ခေါ်တဲ့ တိုနီဘလဲဟာ အမေရိကန်ကို ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ပြီးနောက် ရွေးကောက်ပွဲမှာ ပြန်လည်အနိုင်ရခဲ့တာကို စိတ်ပျက်မိကြောင်းလည်း သူက ပြောပါတယ်။ အီရတ်.
အာဖဂန်နစ္စတန်နှင့် ဂွမ်တာနာမိုပင်လယ်အော်တို့တွင် အလွဲသုံးစားလုပ်မှု အရှုပ်တော်ပုံများနှင့် ပတ်သက်၍ မွတ်ဆလင်ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် ဒေါသအမျက်ဒေါသကို ရောင်ပြန်ဟပ်ကာ အကြမ်းဖက်မှုများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေခြင်း၊ ပါလက်စတိုင်း သမ္မတ ဂျော့ခ်ျဘုရှ် နှင့် အခြားသော အမေရိကန် နိုင်ငံရေး သမားများ သည် မှန်ကန်သည်ဟု ယုံကြည် သူများ ဖြစ်ကြ သည် ၊ ကိုလိုနီ ခေတ် ၏ အတွေးဟောင်း ဆီသို့ ပြန်သွား သည် ။
သူ့ရုံးခန်းမှာ Guardian နဲ့ စကားပြောတယ်။ Putrajayaအနီး ကွာလာလမ်ပူပါလက်စတိုင်းမြေယာကို ဆက်လက်သိမ်းယူပြီး ဂျေရုဆလင်ကို ချုပ်ကိုင်ထားရန် အစ္စရေးအစိုးရအား ဝါရှင်တန်မှ အလွတ်ပေးခဲ့ကြောင်းလည်း မစ္စတာ မဟာသီယာက ပြောကြားခဲ့သည်။ အရှေ့အလယ်ပိုင်း ပဋိပက္ခကို တရားမျှတစွာ မဖြေရှင်းမချင်း အကြမ်းဖက်စစ်ပွဲက ပြီးဆုံးမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ သူက ပြောပါတယ်။
၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် အနောက်နိုင်ငံများ၏ ဒေါသကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သော “ဂျူးများက ကမ္ဘာကို ကိုယ်စားပြု၍ အုပ်စိုးခြင်း” ဟူသော ၎င်း၏ ပြောကြားချက်ကို နောင်တရမိသလားဟု မေးမြန်းရာ မဟာသီယာက သူဘာမှ ပြန်မယူခဲ့ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။
“ဂျူးတွေကို ဆန့်ကျင်မဲပေးတဲ့သူတွေက ရွေးကောက်ပွဲမှာ ရှုံးတဲ့အတွက်ကြောင့် အမေရိကန် နိုင်ငံရေးသမားတွေက ဂျူးတွေကို တောင့်တင်းမှာကို ကြောက်နေကြတယ်။ အမေရိကရှိ ဂျူးများသည် အစ္စရေးရှိ ဂျူးများကို ထောက်ခံကြသည်။ အစ္စရေးနှင့် အခြားဂျူးများသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အင်အားအကြီးဆုံးနိုင်ငံကို ထိန်းချုပ်ထားသည်။ ငါဆိုလိုတာက [ကမ္ဘာကြီးကို ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ ဂျူးတွေအကြောင်း]။ အဲဒီမြင်ကွင်းကို ကျွန်တော် ရပ်တည်ခဲ့တယ်။”
၁၉၉၀ ခုနှစ်များအတွင်းက သူဖန်တီးခဲ့သော မလေးရှားနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးမြို့တော်သစ် Putrajaya ၏ တာဝါတုံးများ၊ ဗလီများ၊ တံတားများနှင့် ရေကန်အတုများကို အပေါ်စီးမှမြင်နေရသော ၎င်း၏ လသာဆောင်တွင် မစ္စတာ Mahathir ၊ အသက် 1990 နှစ်ရှိပြီဖြစ်သော၊ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ဟန်ချက်မပြနိုင်လောက်သော ရုပ်ပုံလွှာကို ဖြတ်တောက်ထားသည်။ သူ၏ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာအမူအရာသည် အမှားအတွက် သီးသန့်ဖြစ်ပြီး ယဉ်ကျေးသည်။
အစောပိုင်းက သူသည် အစ္စလာမ်ဘာသာကို ခုခံကာကွယ်ရန်အတွက် မွတ်စလင်ကမ္ဘာတွင် ပညာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး၏ အရေးကြီးပုံကို ၎င်း၏ Perdana ခေါင်းဆောင်မှုဖောင်ဒေးရှင်းတွင် ကျောင်းသားများအား ပို့ချခဲ့ပါသည်။ ထိုပြဿနာမှာ အစ္စလာမ်ဘာသာမဟုတ်သော်လည်း အစွန်းရောက်သမားများ၏ အသုံးချခြင်းခံရသော ကုရ်အာန်၏ မှားယွင်းသော အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်များ အများအပြားရှိနေသည်။
“အစ္စလာမ်ဟာ အပြုသဘောဆောင်တဲ့၊ အပျက်သဘောဆောင်တဲ့ စွမ်းအားမဟုတ်ပါဘူး။ ယနေ့ မွတ်ဆလင်နိုင်ငံအများစုသည် ကောင်းမွန်သောအစိုးရများကို ဖော်ဆောင်နိုင်စွမ်းမရှိဟု ထင်ရပြီး အချင်းချင်း ရန်ဖြစ်နေခြင်း၊ အချင်းချင်း လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခြင်းနှင့် အမှားအယွင်းအားလုံးကို လုပ်ဆောင်နေကြခြင်း ဖြစ်သည်။” တမန်တော်မြတ်၏ သွန်သင်ချက်များအား လွဲမှားခြင်းသည် မွတ်ဆလင်နိုင်ငံများစွာမှ ပြည်သူများကို နှောင့်ယှက်စေခဲ့ကြောင်း၊
သို့သော် မစ္စတာ မဟာသီယာ၏ အပြင်းထန်ဆုံး ဝေဖန်မှုမှာ အပြင်ဘက်သို့ ဦးတည်သွားခဲ့သည်။ ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် မလေးရှားနိုင်ငံ၏ သက်တမ်းအကြာဆုံး ၀န်ကြီးချုပ်အဖြစ်မှ အနားယူခဲ့သော်လည်း ဒေသတွင်းရှိ အများအပြားက ၎င်းအား နိုင်ငံ၏ခေါင်းဆောင်နှင့် အာရှ၏ သြဇာအရှိဆုံး အသံများထဲမှ တစ်ဦးအဖြစ် သတ်မှတ်ဆဲဖြစ်သည်။
သူ၏ဒေါသသည် အဆုံးမရှိ၊ သူ၏ နှုတ်ကပတ်တော် စီးဆင်းမှုမှာ မတည်မငြိမ် ဖြစ်နေသည်။
“အမေရိကန်ဟာ အင်အားအကြီးဆုံးနိုင်ငံဖြစ်ပါတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။ “ဘာမဆိုလုပ်ချင်ရင် ကမ္ဘာကြီးကို လျစ်လျူရှုနိုင်ပါတယ်။ နိုင်ငံတကာဥပဒေကို ချိုးဖောက်တယ်။ ၎င်းတို့နိုင်ငံပြင်ပတွင် လူများကို ဖမ်းဆီးခြင်း၊ ၎င်းတို့ကို အမေရိကန်ဥပဒေအရ အရေးယူထားသည်။ သူတို့ကိုသတ်တယ်။
“အမေရိကန်အကြမ်းဖက်မှုစစ်ပွဲက လူတွေကို အကြမ်းဖက်တဲ့နည်းပါ။ သင်ဟာ အီရတ်လူမျိုးဖြစ်ပြီး ဗုံးကြဲခံရဖို့ မျှော်လင့်နေတယ်ဆိုရင် မကြောက်ဘူးလား။ အကယ်၍ သင်သည် ဘာမှမလုပ်ခဲ့ပါက၊ သင်သည် အပြစ်မဲ့ အီရတ်နိုင်ငံသားတစ်ဦးဖြစ်ပြီး ဒုံးပျံတစ်စင်းက သင့်အား အပိုင်းပိုင်းထိ ပျံသန်းလာမည့်အချိန်ကို မျှော်လင့်နေပါက သင်သည် ကြောက်လန့်နေမည် မဟုတ်ပေ။
“ဒါဟာ ကြောက်စရာကောင်းတဲ့ [ပြီး] အမေရိကန်ဟာ သူတို့ရဲ့ လေယာဉ်တွေကို အဆောက်အဦထဲကို ပျက်ကျခဲ့တဲ့သူတွေလိုပဲ အကြမ်းဖက်ဝါဒရဲ့ အပြစ်ရှိတယ်လို့ … Bush က ကမ္ဘာတဝှမ်းက နားမလည်ပါဘူး။ လူတိုင်းက သူ့လို neocon ဖြစ်သင့်တယ်လို့ သူထင်တယ်”
မစ္စတာ မဟာသီယာသည် အစ္စရေး၏ မူဝါဒများနှင့် ပတ်သက်၍ ထပ်တူထပ်မျှ ရှုတ်ချခဲ့သည်။ ပါလက်စတိုင်း. ပြီးခဲ့သည့်လက ၎င်း၏ အနောက်ဘက်ကမ်းသို့ ၎င်း၏ ခရီးစဉ်သည် အစ္စရေးအစိုးရ၏ တမင်တကာ အနှောင့်အယှက်ပေးခဲ့ကြောင်း ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။ အတိအကျပြောရလျှင် သူသည် ဂျေရုဆလင်သို့ ခရီးသွားခြင်းမှ တားမြစ်ခံရသည်ဟု ဆိုသည်။ ဂျနင်2002 ခုနှစ်က အဆိုးရွားဆုံးအစ္စရေးအကြမ်းဖက်မှုအချို့ ဖြစ်ပွားသည့်နေရာ၊ မေလးရွား.
“ပါလက်စတိုင်းတွေရဲ့ ထိန်းချုပ်မှုအောက်မှာရှိတဲ့ ပါလက်စတိုင်းရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေ ရှိတယ်လို့ တွေးထင်မိတာ မှားသွားတယ်ထင်ပါတယ်။ သို့သော် အစ္စရေးတို့က ပါလက်စတိုင်းတစ်ခုလုံးကို သိမ်းပိုက်ထားပုံရသည်။ အဲဒီမှာ သူတို့ ကြိုက်တာ မှန်သမျှ လုပ်တယ်” ဟု ပြောသည်။
မစ္စတာဘလဲသည် အီရတ်စစ်ပွဲကို ကျောထောက်နောက်ခံပြုခြင်းဖြင့် သူ့ကိုယ်သူ ဗြိတိန်နှင့် မွတ်ဆလင်အမြင်တွင် အသရေပျက်စေခဲ့ကြောင်း မစ္စတာ မဟာသီယာက ပြောကြားခဲ့သည်။ “သူမှားပြီး လိမ်ပြောတဲ့အတွက် ပိုမှားတယ်။ Jack Straw က [၂၀၀၃ ခုနှစ် ဇန်န၀ါရီလစစ်ပွဲအကြိုနေ့] မှာ ကျွန်မကိုလာတွေ့ပြီး 'မင်းဘာလို့အမေရိကန်တွေနဲ့အတူရှိနေတာလဲ' လို့မေးတယ်။ ဒီလိုလုပ်ရပ်မျိုး မလုပ်မိအောင် အမေရိကန်တွေကို လွှမ်းမိုးဖို့ ကြိုးစားနေတယ်လို့ သူက ပြောပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒါက တခြားလမ်းကို လှည့်သွားပုံရတယ်။
“သူတို့ [ဗြိတိန်] ဟာ အမေရိကန်ကို မှားမှန်းသိလို့ တစ်ခုခုလုပ်ဖို့ ထောက်ခံရာမှာ သြဇာလွှမ်းမိုးခံခဲ့ရတယ် … သူတို့ လိမ်ညာခံနေရမှန်း သိပေမယ့် အမေရိကန်တွေကို ထောက်ခံပြီး ဒီနေ့ အီရတ်နိုင်ငံသား ၃၀၀,၀၀၀ ဟာ အဲဒီလိမ်လည်မှုတွေကြောင့် သေဆုံးခဲ့ရပါတယ်။
“ဘလဲလိုလူတစ်ယောက်ဟာ အပြစ်ရှိတယ်လို့ ခံစားရပြီး ဗြိတိန်ပြည်သူတွေက လိမ်ညာပြောဆိုသူတွေကို ပြန်လည်အရွေးခံရတာကို စိတ်မကောင်းဖြစ်မိပါတယ်…၊ လက်ရှိ ဗြိတိန်ရဲ့ ဦးဆောင်မှုအပေါ် ယုံကြည်ချက် ပျောက်ဆုံးစပြုနေပါပြီ။” နောက်ဆက်တွဲ အကျိုးဆက်တစ်ခုမှာ မလေးရှား ဓနသဟာယမှ နုတ်ထွက်ခြင်း ဖြစ်နိုင်သည်ဟု ၎င်းက အကြံပြုသည်။
“မင်းဘင်လာဒင်ကို ရခဲ့ရင်တောင် ဘင်လာဒင် နောက်တစ်ယောက်ရှိတော့မှာ မသေချာပါဘူး။ ငြိမ်းချမ်းရေးစာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးရန် အကြမ်းဖက်သမားများကို သင်မရနိုင်ပါ။ ကြောက်ရွံ့မှုကို အနိုင်ယူရန် တစ်ခုတည်းသောနည်းလမ်းမှာ အခြေခံအကြောင်းတရားများကို ရှာဖွေရန်ဖြစ်သည်။
“သူတို့က အကြောင်းပြချက်မရှိဘဲ ကိုယ့်ကိုကိုယ် မဖောက်ပြန်ဘူး၊ စိတ်ဆိုးတယ်၊ စိတ်ပျက်တယ်။ အဘယ်ကြောင့် စိတ်ဆိုးကြသနည်း။ ပါလက်စတိုင်း အခြေအနေကို ကြည့်ပါ။ အစ္စရေးနိုင်ငံကို တည်ထောင်ပြီး အနှစ်ငါးဆယ်အကြာမှာတော့ အခြေအနေတွေက ဆိုးဆိုးရွားရွားဖြစ်လာတယ်။
“ဒါကို မဖြေရှင်းရင် အကြမ်းဖက်စစ်ပွဲက အဆုံးအစမရှိတော့ဘူး။ မင်းလူတွေရဲ့ဖိနပ်တွေကို ဘယ်လောက်ကြာကြာ စစ်ဆေးနေမှာလဲ။”